KÍNH GIỚI THIỆU THƠ THI SĨ TRẦN QUỐC BẢO & DỊCH GIẢ VỚI BÀI VIẾT LỜI TIỄN BIỆT & TIỂU SỬ HT THÍCH TUỆ SỸ VỪA VIÊN TỊCH
KÍNH GIỚI THIỆU THƠ THI SĨ TRẦN QUỐC BẢO & DỊCH GIẢ VỚI BÀI VIẾT LỜI TIỄN BIỆT & TIỂU SỬ HT THÍCH TUỆ SỸ VỪA VIÊN TỊCH
Chào Biệt
HÒA THƯỢNG THÍCH TUỆ SỸ
Thơ Trần Quốc Bảo
HÒA THƯỢNG THÍCH TUỆ
SỸ (*)
Mây lãng đãng trôi
thuyền về cõi mộng
Giọt sương tan, Người
thật đã đi rồi!
Vượt trần gian, đáo bỉ
ngạn trùng khơi
Một sát na, rực ánh
vàng tinh tuyết
Gió ngậm ngùi ru lời
kinh tống biệt
Hư không hữu tận, ngã
nguyện vô cùng (**)
Huê đăng Người sáng
Pháp hoa Kim cang
Đón án Tử bởi cộng
quyền hung dữ
Mười bảy năm tù, Ngục
trung mĩ ngữ
An nhiên cười với gan
thạch tánh không
Với ngọn đèn khuya, với
ánh lửa hồng
Say A tỳ Đạt ma Câu
xá luận
Dáng uy nghiêm dũng lực,
đỉnh Trường sơn
Cặp mắt từ bi hiền hậu
chẳng oán hờn
Thân vững trụ như Phật
Ân bảo tháp
Thuyền Phật sự gặp
suy thời bão táp
Người hi sinh ra đứng
mũi chịu sào
Nhận Ấn Viện trưởng
Tăng Thống tối cao
Khơi đuốc tuệ hướng
thuyền theo chính đạo
Than ôi!...
Ngày 9 tháng 10 năm Quí Mão
Tức dương lịch 24
tháng 11 năm 2023
Người đã nương theo
cánh hạc vút xa
Lòng thiện nhân nỗi
tiếc thương chất ngất
Mây lãng đãng rước Hồn
về cõi Phật
Giọt sương tan, Người
viên tịch thật rồi!
Tiễn biệt Thầy, trầm
niệm khói chơi vơi
Nguyện Hương Linh
Vĩnh An Miền Tịnh Lạc
Tâm Hương Đảnh Lễ!
Thành Kính Bái Biệt.
Trần Quốc Bảo
Richmond, Virginia
Địa chỉ điện thư của
tác giả:
(*) Kính mời đọc
Tiểu Sử Thầy Tuệ Sỹ
(**) “Hư không hữu tận,
ngã nguyện vô cùng” là 2 vế của 1 câu đối nằm trong bản “Di Chúc Tang Lễ”
do chính Thầy Tuệ Sĩ viết. Xin đọc Lời Bàn (tạm coi như giải nghĩa) -
VẪN CÒN ĐÓ ĐÔI MẮT TINH ANH
Bạn hiền thương!
Bạn và tôi, hai ta đã
xao xuyến khi nghe tin Thầy Tuệ Sỹ đã ra đi! Tuy hiểu rõ Thầy đâu thể ở lại với
chúng ta mãi mãi, nhưng chúng ta đã bồi hồi, tiếc thương vì không phải Phật
giáo Việt Nam chỉ mất đi một đại thụ, một học giả uyên bác về Phật Pháp Nguyên
Thủy và Đại Thừa, mà vì chúng ta cũng mất đi một vị Thầy khả kính, rất tinh
thông triết học Tây phương, văn chương, âm nhạc và thi ca.
Hai ta cùng đọc “Di
chúc tang lễ” của chính tay Thầy viết. Bạn với tâm hồn đa cảm đã chú ý đến 2
câu đối:
“Hư không
hữu tận
Ngã
nguyện vô cùng”
Và bạn hỏi tôi nghĩ sao
về câu đối ấy, tôi hiểu nó như thế nào?
Bạn ơi! Mình không rõ
hai câu thơ đó chỉ là câu đối, hay được trích từ trong bài thơ nào đó của Thầy
đã từng sáng tác. Nếu từ trong bài thơ, mình cần biết trọn bài thì mới có thể
bắt được “nẻo ý” của tác giả.
Thôi bây giờ mình cứ
thử trả lời bạn, cho mình bắt đầu bằng câu thứ hai trước nhé!
“Ngã nguyện vô cùng”
tương đối dễ hiểu. Nguyện tức là ước nguyện, chí nguyện, thường muốn nói chí
nguyện độ đời, độ chúng sanh của Thầy … thì không bao giờ kết thúc (vô cùng).
Các vị cao tăng, bồ
tát, họ cũng phải chịu quy luật của thiên nhiên là “Thành, Trụ, Hoại, Diệt”.
Tuy xả bỏ xác thân, nhưng họ luôn nguyện ước được trở về lại cõi ta bà để tiếp
tục chí nguyện họ đã một lần theo đuổi.
Thế còn câu thứ nhất
nên hiểu ra sao? Thú thực là giảng từng chữ thì được, nhưng mình cũng chưa hiểu
hết nghĩa lắm, vì khó nhất là chữ “hư không”.
“Hư” giống như trong
“hư danh, vô thực” / “hư cấu”, … có nghĩa là “không có thật”.
Còn “không” là gì? Chả
lẽ như là “không gian”? Nhưng thường thì chữ KHÔNG trong nhà Phật được hiểu
theo nghĩa khác, rất quan trọng! Ý nói tất cả các pháp đều rỗng (E: emty/ F:
vide/ D: leer). Rỗng hay trống không cái gì? Mình phải nói cho rõ trống rỗng
cái gì à nha! Vì một cái ly rỗng, không có nước, nhưng lại ĐẦY không khí!
KHÔNG đây là: vạn pháp
trống rỗng, không có một khả năng tự nó một mình có mặt được, mà thuật ngữ Phật
Học hay gọi là “không có tự tánh riêng biệt”.
Đơn giản nhất là thí dụ
này: khi nhìn vào một bông hoa, ta thấy bông hoa được kết tạo bởi
những-yếu-tố-không-phải-là-bông-hoa, như mặt trời, đất, nước, người trồng hoa,
vân vân. Chỉ cần lấy đi một trong các yêu tố đó thôi thì sẽ không có bông hoa
nữa. Đó là “Tánh Không” của vạn pháp. Ngoài ra, Tánh Không đó còn cắt nghĩa
được 2 tính chất quan trọng của vạn pháp là “vô sanh, bất diệt” và “vô thủy, vô
chung”!
Chưa tra tự điển Phật
Học, mở tự điển Đào Duy Anh ra thì “hư không” được giải nghĩa là “trống không”.
À! Vậy ta không được chia chẻ 2 chữ ra như lúc đầu mình đã làm (sai)!
Trở lại câu đối thứ
nhất (“Hư không hữu tận”).
Cái “trống không” đó có
(“hữu”) kết thúc/chấm dứt (“tận”). Ủa? Sao kỳ vậy? Mới nói “Vạn pháp đều rỗng,
đều trống không” và “vô thủy, vô chung” mà?? Sao lại chấm dứt được???
À, ngay cả cái sự
“trống rỗng” cũng chịu luật “vô thường”, nghĩa là không thể bất biến được, nên
cũng có sự chấm dứt??? Bản thân của Thầy Tuệ Sỹ cũng là một sự “trống không”
mà? Và cái “trống không” đó (Đất, Nước, Gió, Lửa tạo nên hình hài Thầy) chấm
dứt (Nôm na là chết đi) Nhưng chí nguyện của Thầy thì bất tận, “vô cùng”, không
kết thúc.
Nếu đó là 2 câu thơ của
Thầy Tuệ Sỹ thì Thầy cũng … can đảm thật, vì chí nguyện có lớn lao, cao cả cách
mấy, người tu hành rất ngại chữ “ngã”; ít “dám” nhận cái gì đó thuộc về mình!
Vì đâu có cái “ngã”, vì cái tôi (ngã) cũng chỉ là tập hợp của ngũ (5) Uẩn. Uẩn
có thể hiểu là phạm trù; 5 Uẩn là Sắc (thân), (cảm) Thọ, (Tư) Tưởng, (Tâm)
Hành, (Ý) Thức) , mà Uẩn nào cũng cùng chung định luật Vô Thường, nên sẽ có lúc
tan rã. Cái sai hay khổ của chúng ta là có một nhận thức sai lầm (wrong
perception) về cái tôi là một-thực-tại-riêng-biệt và nhiều thứ ta cho rằng
thuộc-về-tôi (Ngã sở)
Ấy chết! Mình không
muốn lan man và lạm bàn, khoe khoang kiến thức với bạn đâu. Hôm nay, mình có đọc
kỹ lại di chúc của Thầy. Thầy dùng chữ “hư không” rất rõ ràng:
“Tro bụi nhục thân đem
đi rải ra Thái Bình Dương, để được tan theo biển bốc thành mây trời, lang thang
khắp cõi hư không”
Vậy chữ “cõi hư không”
ở đây chắc có nghĩa là không gian, một cõi nào đó. Và cõi ấy có sự chấm dứt (Hư
không hữu tận)
Bạn thấy đó, mình vẫn
chưa thực sự hiểu trọn vẹn! Nhưng có hề gì? Ngay cả di ngôn cuối cùng của Thầy
cũng để lại cho chúng ta biết bao cảm hứng, thúc đẩy ta suy tư, ngẫm nghĩ.
Nếu bạn thích, mời bạn
cùng tham gia hành trình khám phá về những điều ấy!
ChùaLá, 26/11/2023, Nttk mời độc giả bốn
phương cùng góp ý
Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ
TIỂU SỬ
HÒA
THƯỢNG THÍCH TUỆ SỸ
Hòa thượng Thích Tuệ
Sỹ, thế danh Phạm Văn Thương, sinh ngày 15-2-1943 theo khai sanh (gia đình khai
tăng tuổi để thầy đi học), tuổi thật sinh ngày 05 tháng 4 năm 1945 (nhằm ngày
23 tháng 02 năm Ất dậu), tại tỉnh Paksé, Lào;
Thân phụ: Cụ ông Phạm
Văn Phận, Pháp danh Trung Thảo, Thân mẫu: Cụ bà Đặng Thị Chín, Pháp danh Diệu
Chánh,
Đồng nguyên quán xã
Nghĩa Ninh, Đồng Hới, Quảng Bình, Trung phần Việt Nam.
Thuở nhỏ Thầy thường
được theo mẹ đi chùa làng gần nhà, là nhân duyên để đến lúc Thầy chỉ muốn ở
chùa không về nhà nữa. Năm 1952, do chạy giặc, Thầy được cha mẹ gởi lên chùa
hành điệu hầu sư phụ là Hòa thượng khai sơn chùa Trang Nghiêm, làng Tân An,
tỉnh Paksé, Lào. Năm 1954, 9 tuổi, Thầy chính thức được thế phát xuất gia tại
chùa này. Đến năm 12 tuổi, vị Trụ trì chùa nhận thấy khả năng và thiên tư đặc
biệt của người học trò này, đã khuyên gia đình nên đưa Thầy về Việt Nam để rộng
đường tu học. Năm 1960 Thầy trở về Việt Nam, sống xa gia đình tại chùa Bồ đề,
một ngôi chùa nhỏ gần cầu Gia Hội, Huế. Hành trang Thầy lúc đó là bộ Diệu Pháp
Liên Hoa Kinh chữ Hán Thầy luôn giữ bên mình, đến năm 1968 do biến cố Tết Mậu
thân mới bị lạc mất ở chùa Từ Đàm, Huế. Chú của Thầy là Hòa thượng Thích Trí
Quang, một nhà lãnh đạo nổi danh của Phật Giáo trong thập niên 1960, lúc ấy
cũng đang sống tại Huế.
Tuy vậy với bản tính
độc lập, Thầy đã một mình giong ruổi qua các địa phương: Huế, Nha Trang, Sài
Gòn, Tiền Giang và các tỉnh miền Nam, tự lập và sống nương nhờ các tự viện lớn
nhỏ. Năm 1961, 16 tuổi, Thầy thọ giới Sa-di với Hòa thượng Thích Hành Trụ tại
Sài Gòn. Năm này, Thầy thọ an cư Sa-di giới đầu tiên tại chùa Phật Ân, tỉnh
Tiền Giang cùng với thầy Trí Minh. Sau cùng Thầy được Hòa thượng (viết tắt là
HT) Thích Trí Thủ nhận về thiền viện Quảng Hương Già-lam ở Gò Vấp, Sài Gòn.
Thầy tốt nghiệp Viện Cao Ðẳng Phật Học Sài Gòn năm 1964, học tại Viện Ðại Học
Vạn Hạnh, Phân khoa Phật học niên khóa 1965. Với các bài viết về Thế Thân
(Vasubandhu), về A-tỳ-đạt-ma câu-xá luận, HT Thích Đức Nhuận là người đầu tiên
phát hiện tài năng của người tu sĩ trẻ, đã giới thiệu Thầy vào Viện ĐH Vạn
Hạnh. HT Thích Mãn Giác phó Viện trưởng lúc đó đã đề nghị Viện trao bằng Cử
nhân cho Thầy, nhưng Thầy xin phép được từ chối.
Thầy được đặc cách bổ nhiệm
Giáo sư thực thụ Viện Ðại Học Vạn Hạnh từ năm 1970 nhờ những công trình nghiên
cứu Phật học và những khảo luận Triết học có giá trị cao như Ðại Cương Về Thiền
Quán, do Đại lão HT Thích Đôn Hậu giới thiệu, Liên Hoa ấn quán in 1967, Triết
Học về Tánh Không (An Tiêm xuất bản, Saigon 1970), v.v… Sau đó Thầy kiêm Xử lý
Khoa trưởng Phân khoa Phật học tại Đại học này (niên khóa 1972-1973). Thầy tinh
thông chữ Hán, biết nhiều ngoại ngữ như Anh, Pháp, Lào, Thái, Nhật, Tây Tạng,
thông thạo hai cổ ngữ Pali và Sanskrit. Thầy cũng đọc hiểu tiếng Ðức, nghiên
cứu kỹ về Heidegger và Hoelderlin. Cuốn Thiền Luận nổi tiếng của D.T. Suzuki
bản Việt ngữ tập 2 và 3 là do Thầy dịch, in và tái bản nhiều lần từ 1972 đến
1975.
Năm 1973, HT. Thích Trí
Thủ thấy Thầy mãi lo việc nghiên cứu và giảng dạy, Ngài đã đốc thúc Thầy chuẩn
bị thọ Đại giới Tỳ-kheo, và Sa-di Tuệ Sỹ đã chính thức thọ giới Cụ túc tại Đại
giới đàn Phước Huệ tổ chức tại Phật học viện Trung phần, Nha Trang năm 1973,
với HT. Đàn đầu Thích Phúc Hộ, HT. Yết-ma Thích Giác Tánh, Giáo thọ sư HT.
Thích Trí Nghiêm, Thích Huệ Hưng.
HT. Tuệ Sỹ không chỉ
uyên bác về Phật Giáo Nguyên Thủy và Ðại Thừa, Thầy còn tinh thông triết học
Tây phương, văn chương, thơ, âm nhạc. HT nghiên cứu thẳng từ nguyên tác của các
văn nhân, thi sĩ nổi tiếng của Trung quốc như Tô Đông Pha, Lý Hạ, Đỗ Phủ… Ngoài
những khảo luận Triết học và Phật học, HT đã viết tác phẩm đầy thi vị: ‘Tô Ðông
Pha, Những Phương Trời Viễn Mộng’ (Ca Dao xb, Sài Gòn, 1973). Về âm nhạc, HT
chơi đàn guitar, violon, piano, thổi sáo. Thầy tìm hiểu âm nhạc dân tộc, lại
rất am tường nhạc cổ điển Tây phương. HT làm nhiều thơ, viết một số truyện ngắn
và các tiểu luận triết học, phê bình văn học đặc sắc, phần lớn đăng trên các
tạp chí Khởi Hành (1969-1972) và Thời Tập (1973-1975) tại Sài Gòn. Đồng thời HT
cũng là Tổng thư ký tòa soạn Tạp chí Tư Tưởng của Ðại học Vạn Hạnh. Tập thơ đặc
sắc bằng chữ Hán, ‘Ngục trung mị ngữ’ được HT làm trong tù sau năm 1975, và các
tập thơ ‘Giấc mơ Trường sơn’, ‘Những điệp khúc cho dương cầm’, ‘Thiên lý độc
hành’ sau này đã được dịch ra Anh, Pháp, Nhật ngữ, phát hành rộng rãi tại hải
ngoại.
Từ trẻ HT đã thuộc lòng
các bộ Kinh Pháp Hoa, Kim Cang, Thắng Man, Duy-ma- cật… Duy-ma-cật sở thuyết là
bộ kinh nêu cao tinh thần sống đạo mà chẳng cần y áo hay sự suy tôn kiểu cách.
Có thể nói, tư tưởng Bồ-tát đạo trong kinh này và bộ kinh Pháp Hoa đã ảnh hưởng
suốt cuộc đời tu học và hành Đạo của Thầy. Với kiến thức Phật Học uyên thâm, HT
đã viết giảng luận “Huyền thoại Duy-ma-cật”, và đi theo hình mẫu lý tưởng này, HT
đã không ngại dấn thân phụng sự, và ngài đã trở thành biểu tượng của sự đấu
tranh ôn hòa cho các giá trị nhân quyền và tự do tôn giáo tại Việt Nam.
Năm 1973 HT về Nha
Trang làm Giám học Phật học viện Trung phần (tức Viện Cao Đẳng Phật Học Hải
Đức), do HT Thích Trí Thủ làm Giám Viện.
Năm 1975, HT Tuệ Sỹ
đang phụ trách giảng dạy tại Phật học viện Trung phần, Nha Trang. Sau biến cố
30/4/1975, cơ sở này bị đóng cửa, HT về ẩn cư tại một miếng rẫy chùa ở ven rừng
Vạn Giã, cách Nha Trang chừng 60 km.
Ðến năm 1977, HT vào
Sài Gòn lánh nạn ở chùa Tập Thành quận Bình Thạnh. Năm 1978, HT bị nhà cầm
quyền bắt giam 3 năm không xét xử (tội cư trú bất hợp pháp), cuối năm 1980
thì được phóng thích.
Do hoàn cảnh mấy năm
lang thang và ở tù, nhận thấy giới thể bị ảnh hưởng, có thể không thanh tịnh,
HT được thọ lại Đại giới Cụ túc tại Quảng Hương Già-lam năm 1982 do HT. Thích
Trí Thủ làm đàn đầu, HT. Thích Trí Quang làm tôn chứng, HT. Thích Trí Tịnh làm
tuyên luật sư.
Từ năm 1980 đến 1984,
HT làm Giáo thọ sư cho khóa đào tạo đặc biệt tại Tu Viện Quảng Hương Già-lam do
Trưởng Lão HT Thích Trí Thủ làm Giám Viện.
Tháng 4/1984, HT lại
bị bắt cùng Giáo sư Trí Siêu Lê Mạnh Thát và 17 tăng ni, cư sĩ Phật tử.
Trong phiên tòa kéo dài nhiều ngày vào cuối tháng 9 năm 1988, không chấp nhận luật
sư chỉ định biện hộ mà hai thầy tự biện hộ cho mình, nhà cầm quyền đã kết án
TỬ HÌNH hai Thầy Tuệ Sỹ và Trí Siêu vì tội “âm mưu lật đổ chính quyền”.
Do sự tranh đấu tích
cực của các nhân sĩ trong và ngoài nước, cùng sự can thiệp của các cơ quan nhân
quyền quốc tế, Hà Nội phải vội vã giảm án hai Thầy xuống còn 20 năm khổ sai,
đem giam HT tại Xuân Lộc, Đồng Nai, sau đó chuyển riêng HT ra trại A-20 tỉnh
Phú Yên. Tháng 10/1994, với sự phản kháng trong tù, HT bị nhà cầm quyền tách
đưa ra trại giam Ba sao, miền Bắc. Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ đã được Tổ chức
Human Rights Watch trao giải thưởng tranh đấu nhân quyền (Hellman-Hammett
Awards) cùng với 7 nhà đấu tranh khác vào ngày 03/8/1998.
Năm 1998, Hà Nội trả tự
do cho Hòa thượng, cùng với một số người khác. Trước đó, HT đã tuyệt thực trong
tù. Vì trước khi thả, nhà cầm quyền áp lực buộc HT ký vào lá đơn gửi ông Chủ
tịch nước “xin khoan hồng”, HT đã trả lời nội dung: “Chúng tôi đã không công
nhận giá trị của phiên tòa này, tính pháp lý của bản án này, các ông không có
quyền giam giữ chúng tôi thì sao lại có quyền khoan hồng hay ân xá chúng tôi.”
Công an thuyết phục: không viết đơn thì không có lý do để thả được. HT đã khẳng
khái đáp: “Đó là việc của các ông; nhưng nếu các ông cứ áp lực buộc chúng tôi
ký đơn, tôi sẽ tuyệt thực phản đối.” Và Hà Nội đã phải trả tự do cho HT vào
ngày 01/9/1998, sau 10 ngày Thầy không ăn và tiếp theo cả không uống, tổng cộng
14 ngày. Hòa thượng Tuệ Sỹ tuyệt thực một mình, không có tổ chức, bên ngoài
không biết. Thấy sức khoẻ HT suy sụp nhanh chóng, chính quyền đã vội đưa bác sĩ
vào xin điều trị, và đưa Thầy ra khỏi trại giam.
Ngày 02/9/1998, lúc 10
giờ 45, Hòa thượng Tuệ Sỹ được đưa lên xe lửa về Nam. Ngồi suốt 36 tiếng đồng
hồ trên xe với sức khỏe rất yếu sau khi tuyệt thực trong tù, HT không chịu nổi
nên được đưa xuống ga Nha Trang, về tạm ở Phật học viện Hải Ðức. Ít lâu sau
công an lại ra lệnh HT phải về chùa Già Lam ở Sài-gòn, không được phép ở Nha
Trang. Hòa thượng từ chối, viết một lá thư gửi cho nhà cầm quyền, nói “một là
tôi tự do ở đâu tôi muốn, hai là vào tù trở lại, chứ mấy ông không thể thả tôi
ra khỏi nhà tù nhỏ để nhốt tôi vào nhà tù lớn hơn là cả đất nước này”. Tin này
lập tức được loan truyền trên báo chí hải ngoại thời đó.
Trước sau, Hòa
thượng đã lãnh một án tử hình, 17 năm tù đày và ba lần bị quản thúc,
trải qua các nhà tù khắc nghiệt khắp nam trung bắc. Tuy nhiên điều đó vẫn không
thể thay đổi được một người đã quyết tâm sống trọn vẹn với những giá trị mình
đã lựa chọn, và vẫn giữ được lòng thanh thản bao dung không chút oán hận của
Thầy.
Tháng 4 năm 1999, Hòa
thượng Thích Quảng Ðộ đề cử Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ làm Tổng Thư Ký Viện Hóa
Ðạo GHPGVNTN.
Năm 2002, với trách
nhiệm Đệ Nhất Phó Viện Trưởng Viện Hóa Ðạo, Hòa thượng Thích Tuệ Sỹ là một
trong những nhà lãnh đạo Giáo Hội Phật Giáo Việt Nam Thống Nhất, là người đóng
góp rất nhiều cùng với nhị vị Hòa Thượng Thích Huyền Quang và Thích Quảng Ðộ
trong công cuộc đấu tranh đòi hỏi quyền tự do tôn giáo tại Việt Nam, nhất là
quyền phục hoạt của Giáo hội Phật giáo Việt Nam Thống nhất.
Những lời tuyên bố của
người tù lương tâm tôn giáo Thích Tuệ Sỹ tại tòa án, cũng như khí phách kiên
cường lúc trong tù, là tấm gương sáng, là niềm tự hào của Phật giáo và của dân
tộc: “Lập trường của chúng tôi là lập trường của Phật giáo, là lập trường của
toàn khối dân tộc.” Ðối với Hòa thượng Tuệ Sỹ, sức mạnh của Phật giáo không
phải là Chính trị, mà là Văn hóa và Xã hội, trong đó Giáo dục có vai trò rất
quan trọng. Nhưng công cuộc giáo dục này phải do Giáo hội độc lập đề ra, không
thể chịu sự kiểm soát hay áp đặt của bất cứ thế lực nào, thì mới mong đào tạo
ra những thế hệ tăng ni có tài đức để phụng sự xã hội, xứng danh trong hàng
Tăng Bảo.
Tiếp đến, đầu tháng
3/2003, Hòa thượng Tuệ Sỹ khâm lệnh Đại lão Hòa thượng Thích Huyền Quang, từ
nơi bị quản thúc tại Quảng Hương Già-lam, Thầy đã tháp tùng Hòa thượng Thích
Huyền Quang ra Hà Nội chữa bệnh và chuẩn bị gặp Thủ tướng đương thời là ông
Phan Văn Khải, để yêu cầu ngài Thủ tướng giải quyết việc đã đình chỉ sinh hoạt
của GHPGVNTN từ sau năm 1975, cũng như sự cấm đoán, quản chế không xét xử bản
thân Hòa thượng cùng với HT. Thích Quảng Độ và một số Tăng ni, Phật tử khác.
Trong dịp này, đại diện ngoại giao của 6 nước thành viên Khối Liên Âu và Hoa Kỳ
tại Hà Nội đã chủ động tìm gặp Hòa thượng Tuệ Sỹ, mời Hòa thượng đến thăm, làm
việc tại trụ sở ngoại giao của phái bộ Liên Âu ở Hà Nội. Họ đón Hòa thượng đi
một mình, không có thị giả, người phiên dịch.
Ngày 01/10/2003, Hòa
thượng đã cùng nhị vị Hòa thượng Thích Huyền Quang, Thích Quảng Độ tổ chức Đại
hội bất thường GHPGVNTN tại Tu viện Nguyên Thiều, Bình Định. Sau Đại hội này,
hai vị Đại lão Hòa thượng cũng như Hòa thượng Tuệ Sỹ và một số Tăng ni tham dự
đã bị nhà cầm quyền quản chế mỗi người một nơi, giám sát chặt chẽ. Tuy nhiên
với tinh thần ‘uy vũ bất năng khuất’, Hòa thượng đã sát cánh cùng nhị vị HT
Thích Huyền Quang, Thích Quảng Độ ủy thác cho các GHPGVNTN Hải ngoại tổ chức
Đại hội bất thường GHPGVNTN tại Tu Viện Quảng Đức, Melbourne, Úc Châu trong
cùng năm 2003. Chính Đại hội này đã công bố đầy đủ nhân sự lãnh đạo Giáo hội
trong nước và hải ngoại, và toàn thể Tăng ni Phật tử đã suy tôn Đại lão HT
Thích Huyền Quang lên ngôi vị Đệ tứ Tăng thống GHPGVNTN.
Năm 2008, đức Đệ Tứ
Tăng thống GHPGVNTN Thích Huyền Quang viên tịch. Ngôi vị được trao lại cho Đại
lão HT Thích Quảng Độ truyền thừa, là Đệ Ngũ Tăng thống GHPGVNTN.
Từ đây, Hòa thượng Tuệ
Sỹ được yên tâm dành hết thời gian và sức lực cho công việc trước tác, phiên
dịch Phật ngôn, và đào tạo từng nhóm tăng ni đủ trình độ nghiên cứu Phật học,
phiên dịch kinh điển sau này. Trong thời gian này HT đã hoàn thành phiên dịch,
hiệu đính 4 bộ kinh A-hàm, kinh Duy-ma-cật sở thuyết, bộ Luật Tứ phần, các bộ
Luận Thành Duy Thức, A-tì-đạt-ma Câu-xá, và nhiều trước tác khác…
Tháng 03/ 2019, Đại lão
HT Đệ Ngũ Tăng thống GHPGVNTN dự tri thời chí, biết sức khỏe không còn nhiều,
Ngài đã mời HT Thích Tuệ Sỹ đến gặp tại chùa Từ Hiếu, quận 8, Sài Gòn để phú
chúc di ngôn và ấn tín của Viện Tăng thống GHPGVNTN, ủy nhiệm Hòa thượng Tuệ Sỹ
lãnh đạo, xử lý thường vụ Viện Tăng thống sau khi Ngài viên tịch.
Đến tháng 02/2020 Đại
lão HT Đệ Ngũ Tăng thống GHPGVNTN thuận thế vô thường, an nhiên thị tịch tại
chùa Từ Hiếu. Lúc này, HT Thích Tuệ Sỹ đang chữa trọng bệnh tại Nhật Bản và bị
mắc kẹt tại đây do đại dịch Covid, không thể về nước.
Tháng 10/2020 ngay khi
có lại các chuyến bay thương mại, Hòa thượng là một trong số người đầu tiên về
nước, dù lúc đó các bác sĩ Nhật Bản khuyên nên ở lại chữa trị, nếu không thì
cuộc sống không thể kéo dài quá 6 tháng.
Qua năm 2021, đại dịch
Covid bùng phát trở lại ở châu Á trong đó có Việt Nam, mà nặng nhất là Sài-gòn.
Với sự phong tỏa chống dịch nghiêm ngặt của chính quyền, mọi dịch vụ y tế lúc
đó bị đình trệ ngoại trừ việc chữa bệnh Covid, tuy nhiên Hòa thượng vẫn kiên
trì mạnh mẽ chống chọi cơn bạo bệnh để hàng ngày vẫn ngồi bên bàn dịch Kinh,
hiệu đính các tác phẩm, tổ chức sắp xếp thư mục cho công trình phiên dịch Đại
tạng kinh Việt Nam được thực hiện theo đúng tiêu chuẩn học thuật quốc tế.
Tháng 11/2021 Ngài chủ
trì Đại hội lần thứ nhất của Hội đồng Hoằng pháp, quyết định thành lập Hội đồng
Phiên dịch Tam tạng Lâm thời để kế thừa Hội đồng Phiên dịch Tam tạng do chư tôn
Trưởng lão Hội đồng Giáo phẩm Trung ương – Viện Tăng thống GHPGVNTN đã thành
lập từ năm 1973 nhưng sau đó bị gián đoạn do chiến tranh và nhiều chướng duyên
khác.
Ngày 03/12/2021 Hội
đồng Phiên dịch Tam tạng Lâm thời chính thức được thành lập theo Thông bạch số
11/VTT/VP. Từ đây, công việc phiên dịch, hiệu đính, chứng nghĩa chuyết văn và
tổ chức in ấn được đẩy mạnh, thảy thảy đều theo quy củ đã định, để cuối cùng
hình thành 29 tập đầu tiên được khởi in trong năm 2022, với công đức dự phần
của các bậc Tôn túc cho đến Tăng ni, Phật tử trong và ngoài nước, đặt nền móng
cho công trình Đại Tạng Kinh VN chính thức được tiếp nối từ Hội nghị Toàn thể Hội
đồng Phiên dịch Tam tạng tháng 10/1973.
Qua năm 2022:
Ngày 21/8/2022, tại
chùa Phật Ân, Long Thành, Đồng Nai, Hội đồng Giáo phẩm Trung ương GHPGVNTN đã
suy cử HT. Thích Tuệ Sỹ đảm nhiệm trách vụ Chánh thư ký kiêm Xử lý thường vụ
Viện Tăng Thống.
Tiếp ngày 22/8 tại chùa
Từ Hiếu, quận 8, Sài-gòn, đã cử hành Lễ truyền trao ấn tín và
khai ấn Viện Tăng Thống cho Hòa thượng.
Từ đó, Hòa thượng đã
dành hết thời gian và sức khỏe còn lại để chuyên tâm phiên dịch kinh tạng, hiệu
đính, chứng nghĩa cho các dịch phẩm của hàng hậu bối.
Những ngày cuối đời, từ
giường bệnh, Hòa thượng đã cẩn thận sắp xếp, dặn dò những việc cần làm của
GHPGVNTN cũng như công trình phiên dịch Đại Tạng Kinh Việt Nam cho các Hội
đồng, sau đó đã thuận thế vô thường thâu thần thị tịch tại chùa Phật Ân, huyện
Long Thành, tỉnh Đồng Nai, Việt Nam, vào lúc 16:00 giờ, ngày 24 tháng 11 năm
2023, nhằm ngày 12 tháng 10 năm Quý Mão, trụ thế 79 năm, hạ lạp 41.
Sự ra đi của Hòa thượng
không chỉ là mất mát lớn lao của GHPGVNTN mà còn là niềm đau chung của Phật
giáo Việt Nam, cũng như là sự khuất bóng đáng tiếc của một anh tài tinh hoa Dân
tộc; nhưng di sản Văn hóa, Giáo dục to lớn mà Hòa thượng để lại xứng đáng làm
tư lương tối thiết cho hành giả và học giả muôn đời sau.
Nam mô Từ Lâm Tế Chánh
tông tứ thập tứ thế, Việt Nam Phật Giáo Thống Nhất Giáo Hội, Tăng Thống Viện
Chánh Thư Ký Xử lý Thường Vụ, húy thượng NGUYÊN hạ CHỨNG, hiệu TUỆ SỸ, Trưởng
lão Hòa thượng Giác linh thùy từ chứng giám.
Sài Gòn ngày 24/11 năm
2023.
Môn đồ Pháp quyến
Nguồn : Hội Đồng Hoằng
Pháp
( Hội Đồng Hoằng Pháp GHPGVNTN )
" Cúc Hoa " Trần Quốc Bảo dịch thơ thiền, của Thiền Sư Huyền Quang
Cúc Hoa
Huyền Quang
菊 花
忘 身 忘 世 已 都 忘
坐 久 茫 然 一 塌 涼
歲 晚 山 中 無 歷 日
菊 花 開 處 即 重 陽
玄光禪師
Cúc Hoa
Vong thân vong thế dĩ
đô vong
Tọa cửu tiêu nhiên nhất
tháp lương
Tuế vãn sơn trung vô
tích nhật
Cúc hoa khai xứ tức
trùng dương
Huyền Quang Thiền Sư (1)
***
Bản dịch của Trần
Quốc Bảo
Cúc Hoa
Không thân không thế ấy không lường
Ngồi lạnh trầm tư giữa
một giường
Trong núi năm cùng
ngày chẳng biết
Cúc hoa nở, báo tiết
Trùng dương (2)
Trần Quốc Bảo
(1) Huyền Quang là một Vị Cao Tăng (Thiền Sư). Sinh thời vào đời Nhà Trần (1225-1400) - Sư người làng Vạn-tải, đất Vũ-Ninh (nay là Gia-bình, Bắc-Ninh), lên 9 tuổi đã biết làm thơ văn. 19 tuổi đi tu. Sư Huyền Quang là Tổ thứ 3 của Phái Trúc-lâm ở nước ta.
(2) Trùng dương
là ngày mùng 9 tháng 9 âm lịch (còn gọi là Trùng cửu).
Năm nay, ngày
Trùng dương, 9/9 ; nhằm (dương lịch) ngày 23 October 2023 mới vừa qua.
" Chiếc Nón Sắt
Trên Bia Mộ " - Thơ Trần Quốc Bảo
Chiếc Nón Sắt Trên Bia Mộ
Thơ Trần Quốc Bảo
***
Chiếc Nón Sắt Trên
Bia Mộ
Anh đi rồi, chiếc nón sắt để lại,
Úp trên bia mộ, kỷ vật
cuối cùng.
Hiện trên nón, những
dấu tích kiêu hùng!
Của người chiến binh,
địa đầu tuyến lửa!
Tấm vải bọc ngoài, rằn
ri da hổ,
Mầu oai phong, của
Binh Chủng Nhảy dù!
Bốn Vùng Chiến thuật,
lũ giặc cộng nô,
Thoáng bóng cọp, là
kinh hồn bạt vía!
Quanh sườn nón, có một vài lũng khía,
Ấy dấu đạn thù, bắn xớt
qua đầu!
Lằn đạn trượt
nghiêng, nhờ nón quay mau,
Cứu sống lính, trong
đường tơ kẽ tóc!
Đường hành quân, vượt
núi rừng khó nhọc,
Đầy bi-đông, song nước
chẳng đủ dùng.
Mỗi khi đi ngang, khe
suối hồ sông,
Trữ nước tạm thời, nhờ
chiếc nón sắt.
Lương thực hành quân, gạo sấy luôn sẵn,
Rưới chút nước vô, có
thể ăn liền.
Tuy nhiên dừng quân,
được chốn bình yên,
Dùng nón sắt nấu bữa
cơm chắc bụng!
Với chiếc nón sắt,
lính xài đa dụng,
Úp xuống thành ghế, thoải
mái ngồi trên.
Khi thèm hút thuốc, sợ
lửa lóe lên .
Che nón sắt, rít một
hơi… mê mẩn!
Này, nhìn kỹ trên vành nón lính trận,
Thấy ghi nắn nót,
“Tên Một Loài Hoa”
Tên Người Yêu, hoặc
tên Vợ ở nhà,
Nằm trên nón, trong
tim người chiến sĩ!
Xin chào Anh!... Chào
nón sắt hoen rỉ,
Hồn linh thiêng, xin
phù hộ Quê Hương!
Truyền lại cháu con,
dũng khí kiên cường,
Một ngày không xa,
vùng lên cứu Nước!
Trần Quốc Bảo
Richmond, Virginia
Địa chỉ điện thư của
tác giả:
Dâng Lời Tạ Ơn Thơ Trần Quốc Bảo
Dâng Lời Tạ Ơn
Chúng tôi, người Việt tha hương,
Tỵ nạn cộng sản, đến phương trời này.
Tạ Ơn Thượng Đế an bài,
Độ trì trên đoạn đường dài tử sinh!
Phúc ân toàn vẹn gia đình,
Được dung thân chốn an bình ấm no.
Tạ Ơn Thế Giới Tự Do!
Tình thương nhân loại đã cho tràn đầy!
Bước chân lưu lạc tới đây,
Ơn Người mở rộng vòng tay đón chào!
Cảnh nhà, vận nước lao đao…
Ơn Người tiếp nhận chung vào cùng quê.
Ra đi, tay trắng ê chề!
Giúp nhau cơm áo chẳng nề quản chi.
Giúp nhau cuộc sống phát huy,
Giúp nhau ngạo nghễ Quốc Kỳ tung bay!
Dìu nhau qua cơn mê này,
Bình minh trở lại, những ngày an vui!
Đại Ân Nhân, bốn phương trời,
Chúng tôi xin Tạ Ơn Người muôn năm !!!
Trần Quốc Bảo
Richmond, Virginia
Địa chỉ điện thư của tác giả:
***
.
Đăng nhận xét