SỐ ĐẶC BIỆT TÂN NIÊN 2024 KÍNH GIỚI THIỆU NHÀ VĂN NGUYỄN NGỌC HOA TRUYỆN NGẮN: HAI THẰNG HAI NẺO
KÍNH GIỚI THIỆU NHÀ VĂN NGUYỄN NGỌC HOA TRUYỆN NGẮN: HAI THẰNG HAI NẺO
Truyện ngắn mới: "Hai Thằng Hai Nẻo" (Tháng Mười Một 2023) -- Nguyễn Ngọc Hoa
- Hoa Nguyen
Mời đọc truyện
ngắn thứ mười tám
trong
loạt truyện "Ra
Đứng Ngõ Sau," hay Tập Truyện Nguyễn Ngọc Hoa X.
Xin đọc bản text
dưới đây hay bản .pdf đính kèm.
https://dconnect.co.jp/friend/
---------------------------------------------------------------------------------------------------------------
Truyện ngắn của Nguyễn Ngọc Hoa
Ân là đại úy Không
quân được quân đội gửi tới học kỹ sư điện ở trường Điện. Anh lớn hơn tôi
hai, ba tuổi, đô con cao lớn trắng trẻo, chăm học, và lễ phép.
Trong hai năm học giải tích mạch điện với tôi, anh tỏ ra có khả năng và không
thua kém các bạn sinh viên trẻ cùng lớp. Anh thuộc lớp đệ tứ
niên được chấm đậu và cấp bằng tốt nghiệp chiều ngày 28 tháng Tư trong phiên họp
bất thường của hội đồng giáo sư Ngành Điện mà tôi với tư cách trưởng phòng Giáo
sư vụ triệu tập và chủ tọa.
Phiên họp kết thúc,
trong lúc các sinh viên khác vây quanh anh giáo sư trưởng phòng Học vụ bồn chồn
hỏi việc lãnh phiếu điểm và văn bằng, Ân đứng riêng chăm chú nhìn tôi đến khi
tôi trở về văn phòng và bước khuất sau cánh cửa. Ngay sau đó, tôi rời trường
bỏ nước ra đi, theo tàu Hải quân trôi giạt sang trại tạm trú Orote Point trên đảo
Guam. Giữa tháng Sáu, bất ngờ tôi gặp lại Ân ở cuối chuyến bay Northwest
Orient từ Guam sang nam California để vào trại tỵ nạn Trại Pendleton; anh đi với
cô sinh viên học cán sự điện ở trường Đại học Trung cấp.
Sáu tuần lễ sau, Ân
và cô bạn đến lều tìm tôi,
“Tụi tui đến
chào từ giã thầy để sáng mai đi tiểu bang Washington định cư.”
“Chúc anh chị may mắn
trong cuộc sống mới,” tôi siết chặt tay Ân.
“Là quân nhân, tui
đã ngưỡng mộ tinh thần chống Cộng của thầy. Ai cũng biết trường mình có cả
đống Việt Cộng nằm vùng; vậy mà từ đầu tháng Tư, trong những buổi nói chuyện với
sinh viên, thầy dám vạch rõ tội ác của tụi Cộng sản miền Bắc và tuyên bố sẽ ra
đi bằng mọi giá vì không thể sống chung với tụi nó. Tui và hai anh
bạn sinh viên quân nhân sợ tụi nó làm thịt thầy nên đã thay nhau kín đáo mang súng làm gác đờ co
[tiếng Pháp ‘garde du corps’] cho thầy. Nhất là sau vụ thầy rượt
đuổi ông Tuấn, phá vỡ dự định đón
chào Việt Cộng của ông ta.”
Tuấn làm phụ tá khoa
trưởng ĐHKT, anh cùng trang lứa và là chỗ quen biết với tôi. Sáng thứ Bảy
26 tháng Tư, tôi vào trường mà lòng trĩu nặng. Cộng quân đang năm ngả tiến
về Sài gòn, Quốc hội bàn chuyện đổi thay tổng thống, và thủ đô trong cơn hấp hối.
Một nhóm người đứng tụ tập lố nhố trước Ngành Điện, trường tôi nằm ngay sau cổng
chính của khuôn viên ĐHKT. Tuấn đứng giữa đám đông thúc giục sinh viên
lên giảng đường khiêng bục giảng và bàn ghế xuống làm sân khấu. Nhìn thấy
tôi, anh mừng rỡ,
“Ba Hoa ra lệnh
cho sinh viên giùm. Tôi biểu mà họ không nghe.”
“Để làm gì?” tôi gằn
giọng hỏi.
“Phe bên kia sắp vào
rồi. Phải dựng diễn đài chào mừng họ. Đây là cơ hội cho mình lập
công chuộc tội,” anh phấn khởi trả lời.
“Đ. m. thằng trở cờ, ăn
cơm quốc gia thờ ma Cộng sản! Mày mà không cút đi thì tao đánh chết
cha mày.”
Tôi giận dữ dùng ngôn
ngữ hạ lưu, quên mất mình là giáo sư đứng trước mặt sinh viên. Tôi xắn
tay áo nhào tới; Tuấn sợ hãi bỏ chạy. Tôi nghe tiếng hoan hô đằng sau
lưng – tiếng của Ân và bạn anh. Đó là lần cuối cùng tôi gặp mặt Tuấn.
* * *
Tuấn sinh năm 1947
trong một gia đình có chín anh em trai. Thời chiến tranh giữa thập niên
1940, ba mạ anh từ Huế tản cư ra một làng quê Quảng Trị sát biên giới
Lào - Việt nghèo khó và hẻo lánh đến nỗi, theo cách nói của người Huế, chó
ăn đá, gà ăn muối. Nơi đây, Tuấn sinh ra, gia đình nghèo đói, và bữa
cơm nào cũng độn khoai sắn. Tuấn kể, “Tôi học vỡ lòng ở đình làng, trẻ
con bẻ cành lá quét bụi rồi ngồi học dưới đất.” Sau đó gia đình anh hồi
cư về sống ở Huế.
Tuấn cùng học đệ thất
(lớp 6) nhưng khác lớp với tôi ở trường trung học Hàm Nghi Huế. Trong bốn
năm trung học đệ nhất cấp, Tuấn không học giỏi nhất lớp, nhưng được thầy cô
thương yêu vì nhà nghèo và hạnh kiểm tốt, trong lúc tôi tứ thời có tên trong bảng
phong thần gồm những đứa nghịch ngợm phá phách. Cuối năm đệ tứ (lớp 9),
Tuấn lãnh phần thưởng danh dự toàn trường, mặc dù anh chỉ đứng thứ nhì
trong lớp anh, một trong năm lớp đệ tứ của trường.
Sau khi đậu Trung học
Đệ nhất cấp, tôi và Tuấn lên đệ tam (lớp 10) trường Quốc Học.
Trường có 13 lớp đệ tam ban B (Khoa học Toán), B1 đến B6 là lớp Pháp
văn “sinh ngữ” (ngoại ngữ) chính, và B7 đến B13 Anh văn “sinh ngữ”
chính. Tôi học đệ tam B3, và Tuấn B7. Trong lớp B3, tôi và thằng bạn
thân nhất là Công tự hào học giỏi nhất trường. Giờ ra chơi, hai thằng dắt
nhau đi quanh sân trường luận anh hùng. Tuấn và những học
sinh đệ tam có tiếng học giỏi khác đều bị xếp vào cao thủ hạng ba,
nhưng không có hạng nhất hay hạng nhì. Vì tôi và Công không chắc ai
giỏi hơn ai. Mùa hè cuối năm đệ tam, tôi theo gia đình vào Ban Mê Thuột
và học hai năm trung học còn lại ở thành phố cao nguyên đất đỏ. Cuối năm
đệ nhất (lớp 12), ở Quốc Học Công lãnh phần thưởng danh dự toàn trường, và như
thể điền vào chỗ tôi trong giới cao thủ, Tuấn đậu thủ khoa kỳ thi Tú tài
II ở hội đồng Huế.
Tuấn được cấp học bổng
Colombo đi Úc du học. Tôi cũng được cấp học bổng Colombo đi du học Gia
Nã Đại, nhưng không may bị mất học bổng, phải ở nhà, vì thuở trung học Ban Mê
Thuột phá phách khiến ông hiệu trưởng thù vặt và báo cáo láo tôi dùng học bạ giả
để xin học bổng. Tuấn sang Úc học ngành khoa học hàng không, tốt nghiệp kỹ
sư hạng danh dự, và đáng lẽ phải về nước, xoay xở ở lại học tiến sĩ.
Ở Úc, anh lập gia đình với Liên Kim; nàng đi du học một lượt với anh, học ngành
giáo dục, và đậu bằng Tiến sĩ Giáo dục. Hai người có con trai đầu lòng ở
Úc, và khi con lên bốn, Tuấn hoàn tất học trình và đưa vợ con về quê hương.
Liên Kim làm việc ở Tổng
cục Phát triển Đầu tư, và Tuấn được bổ nhiệm về ĐHKT. Về trường giữa niên
khóa, anh tạm thời giữ nhiệm vụ phụ tá khoa trưởng trong khi chờ xếp
lớp dạy niên khóa tới. Cuối tháng Ba năm 1975, khi các tỉnh miền Trung lọt
vào tay Việt Cộng, anh nhóm họp “ủy ban cứu trợ” nhằm tìm cách giúp đỡ sinh
viên mất liên lạc với gia đình ngoài Trung. Ủy ban họp tất cả hai lần,
và tôi đại diện Ngành Điện tham dự. Không ai có ý kiến phải làm gì vì ủy
ban không có lấy một xu hay một mảy may phương tiện để thực hiện bất cứ việc
gì. Tôi về trường Điện, dùng khả năng tài chánh của gia đình mình, và rán
sức giúp sinh viên túng thiếu sống qua được bữa nào hay bữa đó.
* * *
Ngày 30 tháng Tư, tiếng
súng chưa ngừng hẳn thì Tuấn đã có mặt tại sân trường ĐHKT để hân hoan đón tiếp
“ban Quân quản.” Các cán bộ chân ướt chân ráo trong rừng ra “tiếp quản”
ĐHKT và bắt giáo chức tập trung ở rạp hát Thống nhất trên đường Thống nhất để học
tập chính trị 30 ngày. Những bộ óc tinh hoa của miền Nam, bây giờ là bên
thua cuộc, biết phận ngồi im thin thít nghe các cán bộ i tờ rít rêu
rao như con vẹt những bài tuyên truyền láo khoét. Tuy nhiên, Tuấn khấp khởi
mừng thầm vì không những anh không phải đi trình diện “học tập cải tạo” mà còn
được cho trở lại trường dạy học.
Chẳng bao lâu, túng bấn
gian nan ập lên đầu mọi gia đình miền Nam. Sau đợt đổi tiền đầu tiên, Tuấn
lãnh lương 75 đồng một tháng, ngang hàng với tên trung úy công an khu vực.
Lương không đủ sống, vợ chồng anh lần hồi bán tài sản dành dụm trong hơn chín
năm du học. Nữ trang, quần áo ấm, máy ảnh, máy chữ, máy hát, tạp chí cũ,
v.v. lần lượt ra đi. Để kiếm thêm tiền cho gia đình chi dùng, Liên Kim đi
dạy kèm Anh văn ở tư gia, có nơi ở xa phải đạp xe đi đến mười cây số.
Ở trường đại học, sau mỗi kỳ nghỉ tết hay nghỉ hè, nhiều giáo sư đồng nghiệp của
anh biến mất. Họ đã vượt biên vì nếu cái cột đèn biết đi, nó cũng ra
đi. Dù biết vợ con chịu khổ sở cùng cực, Tuấn vẫn giữ lòng trung kiên
và nhất quyết trụ lại quê nhà với mạ và anh chị em anh.
Con trai Tuấn sinh ra
ở Úc, là công dân Úc, và năm 1992 được sang Úc học. Đồng thời, Tuấn được
học bổng chương trình Kinh tế Fulbright sang Hoa kỳ học Cao học Quản trị
Công quyền (Master of Public Administration hay MPA) tại trường Hành chánh
Kennedy thuộc Đại học Harvard ở Cambridge, Massachusetts. Chương trình
MPA giảng dạy phương cách thiết lập và thi hành chính sách của chính
phủ ở các cấp liên bang, tiểu bang, và địa phương. Mọi chính sách
đều có hai mặt tốt xấu lợi hại, nhà quản trị công quyền cần dung hòa
để tìm giải pháp tối ưu cho xã hội. Thời gian này cũng là lúc tôi trở
lại đại học lần thứ hai trên đất Mỹ, học lớp đêm của Đại học North Dakota để lấy
bằng MPA, và say mê học hỏi những điều mới mẻ thú vị.
Tuấn về nước với bằng
MPA của đại học danh tiếng nhất Hoa kỳ, một nước tự do dân chủ theo chủ nghĩa
tư bản với nền kinh tế thị trường. Anh không thể và sẽ không bao giờ có
cơ hội áp dụng kiến thức MPA tại Việt nam, một nước độc tài chuyên chế mà quyền
hành tập trung trong tay một nhóm nhỏ ít học, ngu dốt, và quyết định chính sách
quốc gia theo tiêu chuẩn đảng trên hết, hay không theo tiêu chuẩn nào cả.
Do đó, anh nhận đứng ra lập chương trình dạy kỹ thuật hàng không tại trường Đại
học Bách khoa (tên mới của ĐHKT). Phấn đấu vượt qua những khó khăn và thiếu
thốn, anh là giảng viên duy nhất của “bộ môn” (ban) này trong hai năm đầu tiên
và khi chương trình thành hình, được bầu làm “chủ nhiệm” (trưởng ban).
Tuy nhiên, anh bị cách chức “chủ nhiệm bộ môn” ba tháng trước khi hết nhiệm kỳ
mà không biết lý do.
Năm 60 tuổi, Tuấn về
hưu. Anh tham gia các hoạt động giáo dục ở hai đại học tư Hoa Sen và Văn
lang và thỉnh thoảng công khai phê bình trên báo chí những chính sách kỹ nghệ
hàng không thiển cận và ngu xuẩn của Hà nội. Thí dụ, anh phản đối dự án
xây phi trường Long Thành ở Biên Hòa, hay nêu rõ lý do không nên xây phi trường
tại một số thành phố nhỏ. Đó là những dự án bất khả thi về nhiều phương
diện.
Việc làm đáng kể nhất
của Tuấn là khởi xướng chương trình “Vì Ngày Mai Phát triển” của báo Tuổi Trẻ
bắt đầu từ năm 1988. Trước sau chương trình đã tặng 60,000 học bổng cho học
sinh và sinh viên. Trong những năm sau này, anh kêu gọi bạn bè và học trò
cũ ở ngoại quốc đóng góp vào chương trình “Tiếp Sức Đến Trường” tặng học bổng
cho sinh viên vừa lên đại học ở Huế và tỉnh Thừa Thiên, cái nôi của đời
anh. Khi có người hỏi Liên Kim anh về hưu làm gì cho hết ngày, nàng trả lời,
“Ảnh vận động xin tiền cho học bổng.”
Đầu thập niên 2020,
tôi tình cờ biết tin Liên Kim qua đời sau ba năm chống chõi với bệnh ung thư,
và gửi điện thư chia buồn với Tuấn. Anh viết trả lời, cám ơn và nói,
Tôi vẫn nhớ Ba
Hoa từ lúc học Hàm Nghi và đến lúc dạy ở trường Điện. Cuối tháng Tư
năm 1975, Ba Hoa còn đến nhà rủ tôi đến chỗ hẹn để đi, nếu muốn.
Có phải hồi đó trực thăng đón Ba Hoa trong trường Phú Thọ không?
Không hiểu vì sao Tuấn
lại nghĩ ngày đó tôi giữ một vai trò bí mật nào đó, của sở Trung ương Tình báo
Hoa kỳ CIA chẳng hạn, quan trọng đến nỗi trực thăng phải vào tận trường đón đi
di tản. Hai thằng hai nẻo, tôi thấy không cần cải chính nên không
trả lời.
Nguyễn Ngọc Hoa
Ngày 8 tháng Mười Một, 2023
Đăng nhận xét